Ekki lækka öll lán!

Af fréttinni má ráða að allir sem hafa fengið útreikning hafi fengið lækkun á láni.  Svo er alls ekki.  Þekki ég til tveggja bílalána sem bæði hafa hækkað en ekki lækkað við endurútreikning.  Annað er frá 2004 og hitt er frá 2007.  Í hinum nýja sið bankanna er gjalddögum fjölgað og afborganir hækkaðar.  Bankinn var búinn að bjóða höfuðstólslækkanir á báðum lánunum sem báðir þáðu.  Nú er sú lækkun kölluð til baka og vel það. 

Hafa lántakendur og almennir borgarar enga vernd gagnvart því að ráðskast sé með þá á þennan hátt?  Sennilega ekki og er Ísland eflaust í hópi fárra svokallaðra þróaðra ríkja þar sem svona háttalag leyfist.

Búið að endurreikna lán 25-30 þúsund einstaklinga

Staðfesting vígsluheita í skóginum í Ísafirði árið 2010

Staðfesting vígsluheita í skóginum í Ísafirði í júní 2010.  

Let us pray.  Gracious God, you are always faith­ful in your love for us.  Look mercifully upon Halldór and Preety,  who have come seeking your blessing.  Let your holy spirit rest upon them so that with steadfast love they may honor the promises they make this day through Jesus Christ our Savior. Amen.

The grace of our Lord Jesus Christ, the love of God, and the fellowship of the Holy Spirit be with you.

God is love, and those who live in love live in God
and God lives in them.  Amen.

This is truly a wonderful place, isn´t it?  All around us hills and slopes covered with grass and bushes and wild flowers and blueberry plants.  And the beautiful waterfall and lively rapids beside us.  Still higher  are the mountains that embrace us from all sides and point upwards to the sky as if to remind us of higher things.

This really is a consecrated place.  It is consegrated not by dedication to one special purpose but to a wealth of  various special purposes. 

When the father and mother of the bridegroom  were children, they used to come here withe their families on a picnic.  Later, they came here together with their children.  In those days you didn´t really need a whole lot to make a picnic.  Some sandwiches, hot coffe or choclate in a thermos, a blanket and you had a wonderful picnic, a movable feast, so to speak. 

And in the fall they would come here to pick blueberries and make from them wonderful juices and jams.  In those days the feeling to the place was that it was as if it were far away from the hustle and bustle of everyday life.  In a sense, it still is a little like that.

And I know that other people from Isafjordur present here today all have fond memories from this place.  All the memories, feelings and expectations connected to the place we are in and we bring with us here today help to make it consecrated in more  ways than can be enumerated.  And today there will be even more fond memories added to those already there.   

The memories of old and happy new memories being made here today help to make the place even more consecrated in the minds of all here present.

Because this is truly a joyous and memorable occasion, the bride and groom  having decided to seek blessings upon their wedding vows here in this beautiful place and we hope and pray that they and their families and friends will remember this special occasion with joy and that these memories will be a source of blessings and happiness in the years to come.

It is admirable that you have decided to receive a blessing for your marriage also here in Ísafjörður in the company of both your families after having entered marriage in a traditional ceremony in India.  It shows a deep respect for the culture and  values of both your homelands.  And this is what we all need, to be in touch with our roots in order to be whole, healthy and happy.   

Mutual understanding and respect are the corner­stone of every marriage and by seeking blessing in a Christian ceremony as well as a Hindu ceremony you give strong indication that you are building your marriage upon the strong foundations of mutual understanding and respect in addition to the love you have for each other. 

Love has many faces and many forms.  It can be seen as sudden infatuation.  It can be caring love. It can be  sharing love. It can also be the love that is friendship.  Last but not least love is also the giving love that does not ask for anything in return, but is ready to give all and sacrifice all for the benefit of the other person.  It is the love that loves even if the other person doesn´t respond.

Giving love is the most perfect of all love and marriage will ask of you to show also this giving love, the love of sacrifice where you give up things you find dear because of the love you have for your partner and your family.

This is the difference between a sudden attraction and a life long relationship built on true love. As you have given each other your hand you are also indicating that your love is so deep and so sincere that you will not try to change each other in any dramatic way. You will instead love each other the way you are.  Instead of trying to become same, you are ready to celebrate the difference that is between you as individuals and your respective cultures.

This beautiful act of yours has a bit of resemblence to the place you have chosen.   It is a wonderful thing to have this beautiful place in mind when you think back to this moment in your lives together.  May the memories and feelings you associate with this ceremony be a source of constant blessings like the stream beside us that flows down the hill, providing life-giving water on its way and finally finding rest in the great ocean that is the same ocean that touches the beaches of India and Iceland alike.

We pray with you that the Holy Spirit will guide and strengthen you,and that you may fulfil God's purposes for the whole of your earthly life together. Amen.

.

Ávarp flutt við vígslu bautasteina á Arnarstapa 4. júlí 2010

Kæru vinir og ættingjar:

Þetta er sannarlega stórkostlegur og undursamlegur staður  sem við nú erum stödd á, Arnarstapi undir Snæfellsjökli.

Allt frá landnámi hefur kyngi Jökulsins og landsins umhverfis verið við brugðið. Svo magnaður er Jökullinn að sagt er að landnámsmaðurinn Bárður Snæfellsás, hafi ekki dáið, heldur gengið í jökulinn og gerst landvættur og heitgoð þess fólks er bjó hér undir jökli.    

Um jökulinn hafa verið skrifaðar bækur sem teljast til heimsbókmennta og þeir sem trúa á dularmagn jarðar hafa komið hér saman til að njóta orkunnar sem þeir segja að hér sé að finna.

Við sem hér erum upplifum líka orkuna sem hér er, hvert okkar með sínum hætti.   Hér erum við yst á nesi, sem skagar langt vestur í Atlantshafið, Grænland skammt undan með jöklum sínum og yfir okkur gnæfir sjálfur Jökullinn, ein mesta eldstöð landsins, sem mun aðeins vera í hvíld þar til hann tekur til að nýju.  Svo er Guði fyrir að þakka að milljónir ára munu líða á milli þess er hann rankar við sér og ræskir sig.

Og fegurð náttúrunnar hefur í sér fógna orku, við endurnærumst er við virðum fyrir okkur og njótum fegurðarinnar sem birtist alls staðar hér, í hinu stóra og stórfenglega, fjöllum og björgum jafnt sem hinu smáa og fínlega, lyngi, blómum og jurtum.  Við skulum ekki gera lítið úr kyngimagni jarðar og náttúru, því þaðan erum við komin og þaðan þiggjum við allt það er við erum.

Vera okkar hér í dag verður líka til þess að auka kyngi staðarins enn meir, því við komum hingað á þennan stað, til þessarar stundar, hvert og eitt okkar, með margs konar væntingar, vonir og minningar sem allar verða til þess að helga staðinn og stundina enn meir en ella. 

Og þegar allt það sem við, hvert og eitt okkar, færum með okkur hingað í dag, legst saman, verður til stund sem er helguð, helguð minningum, vonum og væntingum.  Stundin helgar staðinn og staðurinn helgar stundina.

Ættina okkar má vel nefna Stapaættina, því við finnum samnefnara ættarinnar í Arnarstapa á Snæfellsnesi.  Og einnig og ekki síður í heiðurs­hjónunum, þeim Jóni Sigurðssyni og Guðrúnu Sigtryggsdóttur, forföður og móður flestra okkar og ekki vil ég undanskilja alla þá mörgu sem tengjast ættinni fjölskyldu- og vina- og venslaböndum margskonar.

Það er dýrmætt að eiga þau hjónin að sameiningartákni ættarinnar, að leita í þeim hluta upphafs okkar.  Í þessu er arfleifð sem er ómetanleg í alla staði.  Þau hjónin voru bæði góðir og sterkir einstaklingar, fólk sem bæði gat og vildi láta gott af sér leiða í þágu samfélags síns og samborgara.  Og það við aðstæður sem voru að flestu eða öllu leyti mun erfiðari en nú er og gerðu mun meiri kröfur til fólks.

Og fá hjón áttu betra eða ástríkara hjónaband en einmitt þau.  Öllum sem mundu og muna eftir þeim   ber saman um að þeim muni sjaldan eða aldrei hafa orðið sundurorða. 

Stundum er sagt, að þegar svo er í hjónabandi, að hjónum verði aldrei sundurorða, að þá sé það merki um kúgun.  Svo var ekki hjá þeim Jóni og Guðrúnu.  Ástríki þeirra og eindrægni var svo mikil, að það var sem einn kærleiksríkur hugur stýrði þeim báðum þó að ólík væru þau um sumt.

Þau hjónin eru sannarlega gott sameiningartákn einnar ættar.  Þau eru líka góðar fyrirmyndir í heimi þar sem flest virðist á hverfanda hveli.  

Þeir eru margir hér sem vegna æsku sinnar sáu aldrei Jón Sigurðsson og enn fleiri sem aldrei sáu Guðrúnu Sigtryggsdóttur.  Er ég einn af þeim sem sáu hana aldrei.  Hins vegar á ég mér mynd í huganum af henni og þeim hjónum saman.  Þessi mynd er til orðin vegna frásagna annarra af þeim hjónum sem öllum ber saman um mannkosti og kærleika þeirra hjóna.

Veit ég að flest okkar sem hér erum eigum á hugarhimni okkar slíka mynd af Jóni og Guðrúnu.  Og það væri ekki slæmt ef slík mynd af ættföður og ættmóður okkar yrði hluti af sjálfsmynd okkar sem hér erum og erum af Stapaætt eða henni tengd eða vensluð og það vonandi sem flestra.  Öll leitum við fyrirmynda í lífinu, meðvitað eða ómeðvitað.   Betri fyrir­mynd­ir en þau hjón eru vandfundnar.

Þeir eru fleiri sem við minnumst hér í dag.  Frá því á síðasta ættarmóti hafa þeir bræður Trausti og Hreiðar fallið frá og eru þeir harmdauði okkur öllum.  Við minnumst þeirra og allra brottkallaðra ættingja og ástvina með virðingu og kærleikshug og biðjum aðgóðan Guð að blessa minningu þeirra.

Myndin mikla sem hér stendur var reist til minningar um þau hjónin Jón Sigurðsson og Guðrúnu Sigtryggsdóttur auk að sjálfsögðu til minningar um son þeirra, Trausta, er lést ungur að árum, öllum harmdauði.  Það er mikil saga um þetta verk.  Margir karlar úr ættinni unnu mikið og gott verk við að reisa styttuna undir stjórn Ragnars Kjartanssonar myndhöggvara.  Að öðrum ólöstuðum verður þó að geta sérstaklega hlut Víglundar heitins Jónssonar í Ólafsvík.  Lagði hann til verksins bæði tæki og fólk, gröfur og bíla sem voru notaðir til að sækja efnivið í verkið víða um nágrennið.  Er vel við hæfi að minnast þessa mikla framlags Víglundar nú því í ár eru liðin 100 ár frá fæðingu hans en hann fæddist í Haga þann 29. júlí 1910 og lést þann 9. nóvember 1994.  Blessuð sé minning þess góða manns. 

Hér á eftir verður afhjúpaður bautasteinn með áletruðum skjöldum sem segja frá þeim hjónum, Jóni og Guðrúnu og einnig er sagt frá fyrirmynd myndarinnar miklu sem hér má líta, Bárðs Snæfellsáss.

Vil ég fyrir hönd sem hér erum færa þakkir þeim hjónum Birnu og Pétri Thorsteinssyni og einnig Jóni Tryggvasyni fyrir þeirra miklu vinnu í þágu þessa verks.  Megi verkið lengi standa og upplýsa og fræða þá sem hér eiga leið um.

Síðast en ekki síst bið ég þess að áletrunin megi halda á lofti minningu forföður og formóður okkar, Jóns Sigurðssonar og Guðrúnar Sigtryggsdóttur og minna okkur sem hér erum um uppruna okkar og um leið til að byggja okkur upp sem einstaklinga, fjölskyldur og ætt, Stapaætt.

Við skulum öll fara með Faðir vor saman:

Faðir vor, þú sem ert á himnum,
helgist þitt nafn, til komi þitt ríki,
verði þinn vilji, svo á jörðu sem á himni.
Gef oss í dag vort daglegt brauð.
Fyrirgef oss vorar skuldir,
svo sem vér og fyrirgefum
vorum skuldunautum.
Og eigi leið þú oss í freistni,
heldur frelsa oss frá illu.
Því að þitt er ríkið, mátturinn og dýrðin að eilífu.
Amen.

Hvers vegna 3 milljarða skuld eftir öll þessi ár?

Spölur skuldar enn 3 milljarða þrátt fyrir það að notkun ganganna hefur verið miklu meiri en gert var ráð fyrir í upphafi.  Hvers vegna hefur ekki verið greitt hraðar niður niður af stofnkostnaði en raun ber vitni?  Hafa eigendur fengið arð út úr fyrirtækinu?  Spyr sá sem ekki veit.

Þjóðnýting blasir við

Hvað um veg frá Skálanesi til Staðar á Reykjanesi?

Hefur sú hugmynd aldrei verið skoðuð hvernig kæmi út að brúa Þorskafjörð fyrir mynni hans þannig að farið yrði á brúm og uppfyllingum frá Skálanesi til Staðar á Reykjanesi?  Þar eru miklar grynningar og yrði sú leið miklu styttri sem þýðir að sjálfsögðu sparnað í vegagerð annars staðar.  Þá er komist hjá að fara gegnum Teigskóg og margur annar ávinningur fylgir þessum kosti.  Auðvitað þarf að huga að náttúru og umhverfi þarna eins og annars staðar.

Áfall fyrir íbúa á sunnanverðum Vestfjörðum

Ferming á Eyri við Seyðisfjörð árið 1954

 

 Ferming á Eyri við Seyðisfjörð árið 1954

Fyrir nokkrum árum var ég staddur  í stofunni á Eyri við Seyðisfjörð við
Djúp að lokinni árvissri haustmessu .  Kirkjugestir gæddu sér á veglegum
veitingum og var margt spjallað, ekki síst um liðna tíð.  Rak ég þar augun í
mynd sem á voru þeir sr. Magnús Guðmundsson og sr. Friðrik Friðriksson ásamt
tveimur fermingarbörnum.  Lýsti ég áhuga á að fá afrit af þessari mynd og
var það fúslega leyft af öðru fermingarbarnanna sem þar var statt, Daðínu
Friðriksdóttir.  Sendi hún mér myndina skannaða ásamt annarri mynd af bát í
lendingunni á Eyri.  Veit ég ekki vel hvaðan sú mynd er fengin en en hún mun
vera skönnuð úr blaði eða bók.  Myndinni fylgdi þessi texti:  "Íbúar
Súðavíkurhrepps hafa átt kirkjusókn að Eyri í Seyðisfirði allt frá 12. öld.
Frá Súðavík var farið á bátum ýmist yfir að Kambsnesi og gengið yfir
Kambsnesháls að Eyri eða farið fyrir nesið og inn Seyðisfjörð.  Eftir að
vélbátar komu til sögunnar mun sú leið alltaf hafa verið farin.  Myndin er
frá lendingarstað við Eyri og sýnir kirkjugesti fara frá
fermingarguðsþjónustu 1954".    Báturinn á myndinni mun hafa verið annar
tveggja báta sem komu að Eyri þennan hvítasunnudag, því að komið var á
tveimur bátum til guðsþjónustu og var fjölskylda hvors fermingarbarnsins á
sínum bát.

Prestarir  á hinni myndinni eru auðvitað þeir séra Magnús Guðmundsson og
séra Friðrik Friðriksson. Fermingarbörnin eru Daðína Rannveig Friðriksdóttir
og Þórður Páll Engilbertsson.  Sagði Daðína mér að fermingarbörnin hafi
fundið til feimni vegna þess að þau voru að fermast þarna tvö saman og hafi
það minnt þau óþægilega á giftingu!  Fannst Daðínu skárra að hafa tvo presta
því yfirleitt væri einn látinn nægja þegar gift er.

Þegar myndin er tekin er sr. Magnús á förum úr prestakallinu, því honum
hafði þegar verið veitt Setbergsprestakall frá 1. júni þetta sama ár.

Seinna hef ég fengið óljósar fréttir af því að sr. Friðrik muni hafa verið
viðstaddur fermingu í Ögurkirkju sem fram fór á annan í hvítasunnu árið
1952.  Ártalið gæti verið eitthvað málum blandað, sennilega voru þeir
félagar saman í Ögri annan í hvítasunnu árið 1954.

Erfitt líf krónunnar allt frá árinu 1871?

Viðskiptaráðherra sagði fyrir nokkru eitthvað á þá leið að "íslenska krónan hafi ekki staðið sig vel sögulega séð" (tilvitnun eftir minni).  Eiginlega vildi ég leiðrétta viðskiptaráðherra þó að ég sé ekki hagfræðingur.  Krónan hefur nefnilega staðið sig ágætlega í gegnum árin sem gjaldmiðill.     Staða hennar er aðeins mælikvarði á ástand efnahagsmála í landinu.   Krónan lifir engu sjálfstæðu lífi. 

Samkvæmt því má lesa út úr orðum viðskiptaráðherra að efnahagsmál hafi verið meira og minna í rusli hér á landi frá því að krónan var tekin upp í janúar árið 1871. 

Þegar ég lít til baka svo langt sem ég man, þá er þetta einmitt sú tilfinning sem ég fæ, einstaka bólur sem sprungu fyrr en varði, styttri og lengri kreppur, gengisfellingar, atvinnuleysi  og margs konar önnur vandræði af efnahagslegum toga. 

Þetta ætti að vera hvatning til ráðamanna á Íslandi að standa vel að stjórn efnahagsmála í framtíðinni.

Spá kreppu hér næstu árin

Afmæli tveggja ljóðperla

Í ár eru 165 ár liðin síðan listaskáldið góða, Jónas Hallgrímsson, orti ljóðperluna "Ég bið að heilsa!" en ljóðið orti hann árið 1839 í Kaupmannahöfn.  Sömuleiðis mætti minnast þess að í ár eru liðin 170 ár frá því að Jónas orti ljóðið fagra, "Íslands minni", sömuleiðis í Kaupmannahöfn að ég tel.  

Þó að ljóðin séu flestum kunn, er full ástæða til að rifja þau upp af þessu tilefni:

Ég bið að heilsa!

Nú andar suðrið sæla vindum þýðum,
á sjónum allar bárur smáar rísa
og flykkjast heim að fögru landi Ísa,
að fósturjarðar minnar strönd og hlíðum.

Ó! heilsið öllum heima rómi blíðum
um hæð og sund í drottins ást og friði;
kyssi þið, bárur! bát á fiskimiði,
blási þið, vindar! hlýtt á kinnum fríðum.

Vorboðinn ljúfi! fuglinn trúr sem fer
með fjaðrabliki háa vegaleysu
í sumardal að kveða kvæðin þín!

Heilsaðu einkum ef að fyrir ber
engil með húfu og rauðan skúf, í peysu;
þröstur minn góður! það er stúlkan mín.

Jónas Hallgrímsson
Samið árið 1844. 

Íslands minni

Þið þekkið fold með blíðri brá
og bláum tindi fjalla
og svanahljómi, silungsá
og sælu blómi valla
og bröttum fossi, björtum sjá
og breiðum jökulskalla –
drjúpi’ hana blessun drottins á
um daga heimsins alla.

Jónas Hallgrímsson

Samið árið 1839

Í raun og veru er stórmerkilegt til þess að hugsa hversu langt er síðan ljóðin voru ort, því enn standa þau sem ný.  Ekki eitt orð er orðið úrelt eða ankannalegt né heldur hugsun eða orðalag.  Sýnir það best málvitund Jónasar og ljóðrænt skyn sem hvoru tveggja voru óbrigðul.  Ljóðin tvö bera þess fagurt vitni að hér var snillingur að starfi.

Kvæðið "Ég bið að heilsa" er sonnetta að formi til.    Þó víkur Jónas að nokkru frá ströngustu mynd hins ítalska ljóðforms.  Hvað sem um það má segja, þá er víst að í ljóðinu fer form, orðaval og hugsun svo vel saman að einstætt er og stendur ljóðið sem sístæð perla íslenskra ljóðbókmennta.

Margir Íslendingar hafa glímt við þetta ljóðform, sonnettuna, en þó enginn með sambærilegum árangri við Jónas.  Sem dæmi um fagra íslenska sonnettu má nefna ljóðið "Sonnetta" eftir Jóhann Sigurjónsson: 

Vorið er liðið, ilmur ungra daga
orðinn að þungum, sterkum sumarhita,
æskan er horfin, engir draumar lita
ókomna tímans gráa sinuhaga.

Við erum fæddir úti á eyðiskaga,
eilífðarsjórinn hefur dimma vita,
fánýtar skeljar fyrir blóð og svita
fengum við keyptar, það er mannsins saga.

Þó hef ég aldrei elskað daginn heitar
- eilífðar nafnið stafar barnsins tunga -
fátæka líf! að þínum knjám ég krýp,

áþekkur skuggablómi, er ljóssins leitar,
- leggurinn veldur naumast eigin þunga -
fórnandi höndum þína geisla eg gríp.

Jóhann Sigurjónsson

1911

Hér er fagurlega kveðið kveðið þó að Jóhann sé nokkuð þyngri á bárunni en Jónas hvað umfjöllunarefni og hugblæ varðar.  Hitt er víst er að þó að sonnettan reynist mörgum erfitt ljóðform viðureignar, þá mun fáum hafa tekist að yrkja stirðbusalega og klunnalega sonnettu.  Í raun væri slíkt afrek út af fyrir sig. 

Fleiri Íslendingar hafa glímt við annað og nærtækara ljóðform, þar sem er ferskeytlan.  Nærtækara segi ég, vegna þess að hún er einfaldari að uppbyggingu og þar af leiðandi auðveldari viðfangs sem ljóðform heldur en sonnettan.  Þrátt fyrir einfaldleika sinn á ferskeytlan sér margar formgerðir og í einfaldleika sínum er hún agað form og leyfir seint og illa frávik frá eðlilegu flæði hvað varðar bæði form og innihald.  Þess vegna hefur mörgum landanum orðið fótaskortur í glímunni við ferskeytluna.  Sem dæmi um það má nefna Þorbjörn Þórðarson. Um Þorbjörn er svo sagt í Wikipedia: 

"........Um ævi hans Þorbjörns) og búsetu er fátt vitað, en hann virðist hafa dvalist mest sunnanlands og vestan og starfað að járnsmíðum.  Talsvert hefur varðveist af undarlegum vísum og kviðlingum eftir hann. Hér er eitt dæmi.

Vambara þambara þeysingssprettir
því eru hér svona margir kettir,
agara gagara yndisgrænum,
illt er að hafa þá marga á bænum".

Þorbjörn gekk lengst af undir nafninu Æri Tobbi".  - Wikipedia.

Þó svo að þessi vísa Þorbjörns hafi geymst sem dæmi um misheppnaða ferskeytlu má velta fyrir sér, hvers vegna einmitt þessi ferskeytla af öllum þeim misheppnuðu og lélegu ferskeytlum sem landinn hefur hnoðað saman gegnum aldirnar, hafi varðveist svo vel í minni þjóðarinnar.  Ef til vill er ein ástæðan sú, að þrátt fyrir undarlegt yfirbragð, þá er vísan rétt kveðin hvað varðar stuðla, höfuðstafi og bragliði.  Er það meira en segja má um margar "vísurnar" og má  enn þann dag í dag sjá ferskeytlur verða til sem eru rangt kveðnar.  Eru sum dæmi um þetta raunaleg, önnur skopleg.  Flest eru þó dæmin um þetta raunaleg og skopleg í senn.

Önnur ástæða fyrir vinsældum vísu Æra Tobba er ef til vill að í henni er góð hrynjandi auk þess sem vísan kemur á framfæri heillegri hugsun, sem er eitthvað á þessa leið:  "Á þessum bæ eru margir kettir og ekki er gott að hafa marga ketti á bænum".  Vart er hægt að tala skýrar en Tobbi gerir í þessari vísu sinni.

Sem dæmi um aðra óhefðbundna ferskeytlu, ef ferskeytlu skal kalla, má nefna vísu sem ónefndur Austur-Skaftfellingur orti.  Vísan er svona eftir minni:

Lifrarpylsu lítil sneið

liggur uppi á hillu.

Vita gjörði lítinn að

litla sjálfskeiðungnum.

Hér er ekki rétt ort hvað varðar stuðla og höfuðstafi þó svo að bragliðir séu nokkurn veginn réttir.  Enn fremur vantar allt rím.  Hvað innihald og merkingu varðar þá liggur ef til vill ekki í augum uppi við fyrstu sýn hvað höfundur vill segja með vísunni.  Þó má við nánari skoðun lesa út úr textanum að hér er á ferðinni nokkurs konar ástarljóð til lifrarpylsusneiðarinnar.  Gera má sér í hugarlund að höfundur hafi rekið augun í fallega sneið af lifrarpylsu uppi á hillu.  Hann hefur sennilega verið svangur og þess vegna  gripið sneiðina, skorið hana niður með sjálfskeiðingnum sínum og gætt sér á henni.  Þannig má með góðum vilja sjá fyrir sér myndina sem höfundur dregur upp þó svo að vísan sé mjög gölluð hvað form varðar.  Með góðum vilja má líta á höfundinn sem einn af frumkvöðlum nútímaljóðsins íslenska.  Eða með orðum sem mér er sagt að vígður maður íslenskur grípi oft til:  "Þetta hefði getað verið svo miklu verra."

Þessi tvö dæmi sem ég hef tekið af misvel heppnuðum tilraunum til að yrkja ferskeytlu ætti að sýna okkur að fólk á ólík erindi á sviði ljóðlistar.  Að yrkja er alls ekki aðeins á færi snillinga eins og Jónasar Hallgrímssonar og Jóhanns Sigurjónssonar.  Fjarri fer því.  Þeir sem minna hafa til brunns að bera geta átt fullt erindi með ljóð sín.  Hins vegar er það svo með kveðskap, að sé ekki hlúð að skáldgáfunni, má gera ráð fyrir að hún visni upp og hverfi.  Þess vegna er mikilvægt fyrir þá sem finna hjá sér þörf til að yrkja, að leggja stund á kveðskap og bera undir aðra sem þeir treysta og fá viðbrögð þeirra við kveðskap sínum.  Þannig má rækta skáldgáfuna og margir kveða þó eigi séu skáld.

Kveðja,

Valdimar

Hugvekja flutt á 150 ára afmæli Ögurkirkju 8. ágúst 2009.

 

Hugvekja flutt á 150 ára afmæli Ögurkirkju 8. ágúst 2009.

Biðjum, með orðum Hallgríms Péturssonar:

Í voða, vanda og þraut

vel ég þig förunaut

yfir mér virztu vaka

og vara á mér taka.

Jesús mér fylgi í friði

með fögru englaliði.

Náð sé með yður og friður frá Guði föður vorum og Drottni Jesú Kristi. Amen.

Og hjartanlegar hamingjuóskir með daginn, kæru kirkjugestir.

Sannarlega er það ánægjuefni að vera hér með ykkur í dag vegna svo hátíðlegs og fagnaðarríks tilefnis. Guðshúsið aldna og fagra, Ögurkirkja, orðin 150 ára.

Í spádómsbók Jeremía segir svo: “Svo mælti Drottinn: Nemið staðar við vegina og litist um og spyrjið um gömlu göturnar, hver sé hamingjuleiðin, og farið hana, svo að þér finnið sálum yðar hvíld”.

Undanfarin misseri hefur þjóð vorri ekki gengið vel að eiga frið í sálu sinni og sér ekki fyrir endann á því ástandi. Hver höndin er upp á móti annarri í ótalmörgum álitamálum sem varða velferð þjóðarinnar til lengri og skemmri tíma. Reiði og vonbrigði hafa einkennt viðbrögð okkar við skelfilegum atburðum á sviði efnahagsmála og ótti um eigin hag hefur sett svip sinn á umræðu og athafnir.

Nemið staðar við veginn og litist um, segir Drottinn. Er ekki kominn tími til að við nemum staðar við veginn og litumst um og leitum að hamingjuleiðinni? Að við reynum að finna gömlu göturnar sem leiða til þess að sálir okkar öðlist hvíld og frið?

Kannske er það einmitt það sem við erum að gera hér í Ögri í dag, að litast um og spyrja um gömlu göturnar, að svipast um eftir hamingjuleiðinni?

Hér eru gömlu göturnar hvert sem litið er, jafnt í eiginlegri sem óeiginlegri merkingu. Á seinustu öld urðu miklar breytingar á búsetu hér á landi. Fjöldinn fór á mölina eins og sagt var og því miður dró smám saman úr því mikla menningar- og félagslífi sem einkenndi sveitasamfélag hér áður fyrr.

Til gamans má segja frá því að sr. Jónmundur Halldórsson, prestur á Stað í Grunnavík vestur á árunum 1918-1954, sagði eitt sinn„Mig dreymdi í nótt að ég væri dauður og kominn í himnaríki en ekki var margt af mínu  sóknarfólki þar,“ „Nú, hvernig stóð á því?“ var spurt. Og ekki stóð á svari prests: „Það var allt komið til Reykjavíkur.“

Dvínandi byggð hefur fylgt, að gömlu göturnar gróa upp, þær hverfa um leið og kynslóðirnar. Meira að segja sauðkindin er hætt að troða göturnar gömlu, svo hefur henni fækkað víða. Og með götunum gleymast örnefnin sem gefa landinu líf og sál, því landslag væri lítils virði ef það héti ekki neitt, eins og skáldið sagði.

En hvað um hamingjuleiðina, er hún gróin upp og gleymd? Er hana að finna hér í Ögurvíkinni? Víst er, að ekki var allt betra fyrr á tímum en nú er, en samt sem áður er lífæð þjóðarinnar fólgin í menningu hennar, sem á rætur er liggja allt til forneskju, en næra samt sem áður hugsun okkar og atferli en þann dag í dag og á þann hátt að hún er einstæð og hún er íslensk. “Rótarslitinn visnar vísir þó vermist hann á hlýjum reit” var sagt einu sinni og í því er fólginn eilífur sannleikur.

Já, hér eru sannarlega gömlu göturnar, hér lágu sporin og hér eiga minningarnar heima. Sumar sárar og þungbærar, en flestar ljúfar og ljómandi.

Hér átti góður vinur og kollega, séra Berharður Guðmundsson, sín fyrstu spor sem prestur. Hann hafði ætlað sér að vera hérna með okkur í dag og ávarpa okkur nokkrum orðum, en kemur því ekki við sökum lasleika.

Vegna þessara sérstöku aðstæðna leyfi ég mér að vitna beint í orð hans um þær ljúfu og björtu minningar sem hann og kona hans, Rannveig Sigurbjörnsdóttir, eiga um Guðshúsið hér í Ögri og fólkið sem hér bjó.

Svo farast séra Berharði orð: “Ég steig inn fyrir þröskuldinn á þessari öldnu kirkju og skyndilega fannst mér tíminn nema staðar eða öllu heldur hverfa aftur á bak 100 ár aftur í tímann og ég fann að ég var að feta í spor forvera minna sem hér höfðu þjónað hver fram af öðrum. Menn koma og fara en Orð Guðs stendur stöðugt - og kirkjan Ögurkirkja stendur stöðug og geymir sögu kynslóðanna.

Ég var kominn, í vetrarbyrjun 1962, nývígður prestur, 25 ára gamall, til þess að flytja mína fyrstu messu í sóknarkirkju. Helgina áður hafði ég verið settur inn í embætti sóknarprests Ögurþinga það var gert í skólanum í Súðavík og prófastur leiddi athöfnina.. Ögurkirkja var mín fyrsta sóknarkirkja, þar flutti ég fyrstu messuna  og þessvegna er hún mér sérstaklega kær

Ég var kvíðinn, ekki aðeins var ég að taka fyrstu skrefin sem prestur í þjónustu kirkjunnar heldur var allt umhverfið harla framandlegt Reykjavíkurpiltinum. Hvernig gat ég flutt boðskap kirkjunnar á skiljanlegan hátt við þessar nýju aðstæður ? Ég gekk inn kirkjuganginn og orðum vigsluföður mins laust niður í hugann:” Þið gerið ekkert af eigin ágæti, þið hafið einfaldlega ljáð líkama ykkar huga og sál til þjónustunnar, heilagur andi mun leggja ykkur orð á tungu, hann er styrkur ykkar. Hempan er tákn þjónustunnar , byrði ykkar, en Drottinn ber ykkur uppi,- leggið ykkur í hans faðm.”

Ég gekk fyrir altarið, Líneik lék svo undur fallega á orgelið og Hafliði færði mig í skrúðann. Vigurfólkið og Ögurfólkið sat í kór og leiddi sönginn, karlar sátu öðru megin í kirkjunni , konur hins vegar að gömlum sið. Kirkjan var björt og vel haldin og söngurinn hljómaði fallega, einn af gömlu íslensku sálmunum sem trúlega var sunginn þegar á fyrstu árum kirkjunnar. Ég leit yfir söfnuðinn, þetta kyrrláta, hlýlega fólk sem hafði tekið mér svo vel og ég þakkaði Drottni og bað hann að blessa stundina

Kirkjan var stórvirki, byggð á miklum erfiðleikatímum. Einn harðasti vetur aldarinnar var að baki, hafis fyrir landi og 20 stiga frost á Einmánuði, fjárkláðinn lá eins og skuggi yfir bændum, en kirkjan vitnar um stórhug Ögursafnaðar í erfiðri kreppu.

Það var fleira stórt í Ögri. Ögurbærinn var engu líkur, prýddur glæsilegri gestastofu, ógleymanlegu eldhúsi, þar sem bakaraofninn var upp á vegg eins og nú gerist og silfuráhöld í soðningunni. Lokrekkjum á háalofti og hlýju símastofunni þar sem kakkelovnen var rauðkynntur á vetrum. En mest var um heimafólkið vert. Þar var fólk með reisn og stíl, Líneik og Hafliði, gáfað og lífsreynt menningarfólk sem tengdi fyrir mér fortíð og nútíð með einstökum hætti. Og ekki gleymi ég syni þeirra  og jafnaldra mínum, Halldóri, sem stóð gegn tilhneigingu samtímast að flytjast suður, flytjast burt, og stóð enn fastar í fætur eftir að stúlkan hans María frá Kálfavík  tók sér stöðu við hlið hans. Þessvegna er myndarbragur yfir öllu hér í Ögri – í takt við fyrri tíma.

Ég þjónaði Ögurþingum aðeins í tæp þrjú ár, reyndar var ég erlendis í leyfi um átta mánaða skeið. Engu að síður urðu kynni mín nánari af Ögursöfnuði en  flestum öðrum sem ég hef þjónað.Aðstæðurnar voru þannig. Ég fór til messu í Ögri mánaðarlega  að kalla,  á föstudagsmorgni með Fagranesinu þar sem Kristján Jónsson stóð við stýrið og þjónustaði byggðina vel. Stansað var úti fyrir flestum bæjum í Skötufirðinum, menn komu fram á kænunum sínum, lyftu þungum mjólkurbrúsunum yfir borðstokkinn í allslags öldugangi og tóku við tómum brúsum og kærkomnum sendingum.

Ég heilsaði upp á þá við borðstokkinn og minnst  var á messu sunnudagsins. Stundum fór ég í land með einhverjum , húsvitjaði á nokkrum bæjum og gekk svo yfir til Ögurs. Þar var alltaf afar gott að koma, koma heim.

Undir hádegi á sunnudag fóru bátarnir að birtast í Ögurvíkinni og Hafliði þekkti þá alla. Fólk skipti gjarnan um föt  er lent var og síðan gengið til messu. Það var aldrei messufall.

Að messu kokinni var veislukaffi og miklar umræður. Fólk sem bjó nokkuð afskekkt nýtur þess að hitta góða vini og granna. En síðan hófust gjarnan  einhver fundahöld. Hreppsnefndin , kvenfélagsstjórnin og aðrir hópar notuðu tækifærið  til  að sinna málum , jafnvel kaupskap. Það var langt liðið á dag þegar gestir fóru. Og þar stóð kirkjan , mitt á meðal lýðs síns, í meðbyr  sem mótlæti ,  á stundum gleði og sorgar.

Stundum fór ég með fólki frameftir til að húsvitja á bæjunum og kynnast aðstæðum þeirra og njóta samvista  við þetta góða og greinda fólk. Nógan hafði ég tímann og hann nýttist vel við undir búning fermingarbarnanna. Ekki gleymast innihaldsríkar heimsóknir hjá Guðrúnu og Karli á Birnustöðum eða að Laugabóli og reyndar öllum bæjunum , hver með sínu sniði.

 Ég fór síðan  með Fagranesinu   um hádegisbilið á þriðjudag og komst heim þá um kvöldið. Fimm daga útivera vegna einnar messu. Aðrir kostir voru ekki. Engir vegir voru um Djúpið á þeirri tíð. Stundum fór ég þó heim með Vigurfólki , gisti þar og þeir fluttu mig á mánudegi heim í Súðavík. Það voru hátíðadagar,  gömlu hjónin í Vigur, Björg og Bjarni, voru  vitrir höfðingjar og  lífskraftur yngri hjónanna, Sigríðar og Baldurs, og virðing þeirra fyrir sögu og hefðum, skóp heimilisbrag sem ég aldrei gleymi.

Svo hafa árin liðið, kirkjan mín kæra í Ögri sem var rétt rúmlega aldargömul traust og virðuleg þegar við áttum samleið, er nú skyndilega orðin 150 ára.

Og ég sem þjónaði þar fyrir skemmstu, að mér finnst, er kominn á áttræðisaldur og hættur þjónustu og kemst ekki til afmælisins eins og ég hafði hlakkað til, vegna lasleika

En menn koma og fara, prestar þjóna um skeið og aðrir taka við en orð Guðs stendur stöðugt og – kirkjan í Ögri stendur stöðug mitt á meðal lýðs síns enn í dag og um ókomna daga

Ég bið góðan Guð að blessa söfnuð Ögurkirkju, blessa þau sem þar þjóna, blessa allar athafnir í kirkjunni – blessa þetta fagra og aldna hús sem er öllum skjól sem þangað leita í gleði sem sorg.

Með hjartans kveðjum og heillaóskum frá okkur Rannveigu”.

Þannig hljóða þau, minningar- og kveðjuorð hins ljúfa Guðsmanns, Bernharðs Guðmundssonar. Við felum hann og fjölskyldu hans alla Guði á vald. Og það sama á við um allar minningarnar sem stundin hér í dag er helguð.

“Nemið staðar við vegina og litist um og spyrjið um gömlu göturnar, hver sé hamingjuleiðin, og farið hana, svo að þér finnið sálum yðar hvíld”, segir Drottinn. Er það ekki einmitt það sem hinn roskni prestur var að gera með því að horfa til baka til liðinnar tíðar hér við Djúp? Og það sem við blasir er samfélag í sátt við landið, í sátt við sjálft sig og í sátt við Drottinn sinn og skapara?

Við erum í sömu sporum. Við felum Drottni vegi okkar alla og biðjum hann að okkur auðnist að sjá hver hún er, hin sanna hamingjuleið, svo að sálir okkar megi öðlast frið.

Dýrð sé Guði, föður og syni, svo sem var í upphafi, er og verða mun um aldir alda. Amen.

Takið postullegri blessun: Náð Drottins vors, Jesú Krists, kærleiki Guðs og samfélag heilags anda sé með oss öllum. Í Jesú nafni. Amen.

Fyrirgefning og sátt

 

Prédikun flutt í Eyrarkirkju við Seyðisfjörð 23. ágúst 2009

Guðspjall dagsins fjallar um fyrirgefningu. Umkomulítil kona leitar til Jesú í ótta um andlega heill. Samfélagið er búið að dæma hana og fordæma og eflaust hefur hún gert þá fordæmingu að sinni og litið sjálfa sig smáum augum. En eitthvað var það sem rak hana á fund Drottins, einhver von um að hann gæti gert hana heila á ný.

Af orðum Drottins í guðspjöllunum almennt má ráða, að fyrirgefning var var honum jafnan ofarlega í huga. Í 7. kafla Lúkasarguðspjalls er sagt frá þremur máttarverkum Jesú. Þar er sagt frá því er hann læknar þjón hundraðshöfðingjans. Það var vissulega mikið kraftaverk, því maðurinn var dauðvona. Þar er einnig sagt frá enn meira kraftaverki þegar hann reisir ungan mann frá dauðum. Og er hægt að hugsa sér meira kraftaverk en það að reisa látinn til lífs?

Já, því mesta og stærsta kraftaverkið sem sagt er frá í þessum sjöunda kafla Lúkasarguðspjalls það þegar hann fyrirgefur konunni, sem kölluð er bersyndug og sagt er frá í guðspjalli okkar. Fyrirgefning syndanna er mesta og stærsta kraftaverkið Jesús.

Hugsum málið. Þó svo að einstaklingi séu gefin einhver nokkur ár til góða hér í heimi, þá er það nú svo, að eitt sinn skal hver deyja. Sá sem öðlast fyrirgefningu og sátt hins vegar, rís upp til nýs og annars lífs en þess er hann eða hún átti fyrir. Þannig uppfyllir fyrirgefningin sárustu þörfina sem við finnum fyrir í lífi okkar, þörfina fyrir að lifa í sátt við okkur sjálf, í sátt við náungann og í sátt við Guð okkar.

Því fyrirgefning er sáttargjörð, sáttargjörð við sjálfan sig, sáttargjörð við náungann og sáttargjörð við almáttugan Guð. Fyrirgefning er líf í sátt og kærleika. Og líf í sátt og kærleika er það sem við erum fædd til í þessum heimi, tilgangur lífs okkar og markmið. Þetta vitum við öll innst inni. Þess vegna er það að þessi umræða skiptir okkur máli, hún snertir innsta kjarna tilveru okkar.

Það er sárt að fá ekki að reyna fyrirgefninguna, sáttina og kærleikann en finna í þess stað fyrir einmanaleika, sársauka og fjarlægð frá sjálfum sér og því sem okkur er ætlað að vera, fjarlægð frá náunga okkar, jafnvel þeim sem okkur standa næst, fjarlægð frá Guði okkar, sem við vorum sköpuð til að eiga samfélag við. En því miður þá er þetta veruleiki í lífi allt of margra.

Og það er einmitt þess vegna að sáttargjörðin, fyrirgefning­in sem Jesús veitir bersyndugu konunni í guðspjalli okkar, er stærsta kraftaverkið sem frá er sagt í þessum kafla Lúkasarguðspjalls, stærra en lækning á líkamlegum meinum og stærra en lífgjöfin sjálf sem sonur ekkjunnar eignaðist og sagt er frá í 7. kafla Lúkasarguðspjalls.

Því fyrirgefningin er gjöf annars lífs og meira lífs og betra lífs. Hún gefur hún sem dugar - ekki aðeins um hríð hér í heimi heldur um alla eilífð. Og lífið sem fyrirgefningin gefur er það líf sem við erum sköpuð til, líf í sátt við okkur sjálf, líf í sátt við annað fólk og líf í sátt við Guð okkar. Lífið sem fyrirgefningin gefur er líf í samfélagi við Guð kærleikans.

Nú er senn liðið eitt ár síðan íslenskt efnahagslíf hrundi. Sjaldan eða aldrei í sögu þjóðarinnar hefur meiri reiði ríkt meðal hennar, sjaldan eða aldrei hafa jafn margir orðið fyrir jafn miklum skaða og nú. Sennilega er enginn hér á landi sem ekki hefur orðið fyrir meira eða minna tjóni, og það sem er ef til vill sárara, sem er að horfa upp á ástvini, börn og barnabörn verða fyrir fjárhagstjóni, atvinnumissi og öðrum skaða.

Þjóðin er að ganga í gegnum sorgarferli, þar sem harmurinn og reiðin er í réttu hlutfalli við áfallið sem þjóðin varð fyrir. Sumir hafa spurt hversu missirinn var mikill í raun og veru, því þegar allt kemur til alls má spyrja hvort allt þetta mikla góðæri, öll velsældin sem virtist ríkja hér á landi um skeið hafi verið nema í orði en ekki á borði. Allt bendir til að ekki hafi verið innistæða fyrir öllu því sem á borðum var.

Áfallið er þó ekki minna fyrir það og ef til vill meira, því okkur finnst sem við höfum verið höfð að ginnungarfíflum.

En þar kemur að við verðum að gera upp liðna atburði og reyna að koma farinu heilu heim. Þjóðin þarfnast sáttargjörðar, þarfnast þess að fyrirgefa og verða fyrirgefið. Til þess þarf iðrun og til þess þarf kærleika. Það á við þjóðina sem heild og okkur, hvert fyrir sig sem einstakling.

Í guðspjalli okkar er sagt frá Símoni farísea sem furðaði sig og reyndar hneykslaðist á því að Jesús hefði samskipti við konuna bersyndugu. Reyndar gerði Jesús meira en það, hann fyrirgaf konunni syndir hennar og gaf henni gjöf nýs lífs. Símon farísei fann ekki til þess að hann þarfnaðist fyrirgefningar og hann var ánægður með sitt góða og syndlausa og réttláta líf, takk fyrir. Honum fannst ekki hann þurfa eins eða neins við yfir höfuð. Það var allt í lagi með hann. Það voru hinir sem voru ekki í lagi.

Þetta er varasamur hugsunarháttur. En því miður dálítið útbreiddur. Ef íslenska þjóðin á að ná sátt verður að líta til allra átta, líka í eigin barm. Við skulum varast að reisa múra sem koma í veg fyrir að þjóðin nái sáttum við sjálfa sig, nái að verða heil á ný. Í þjóðfélagi okkar eru stofnanir sem er ætlað að ganga úr skugga um sekt eða sakleysi fólks og við verðum að treysta þeim til að öllu réttlæti verði fullnægt.

Fyrirgefning og sáttargjörð þýðir ekki að sekir sleppi undan ábyrgð. Þvert á móti er það forsenda fyrirgefningu og sáttar að réttlæti ríki, að allir þeir sem sekir reynast, verði leiddir til ábyrgðar og lúti lögum Guðs og manna.  

Hér í þessu forna Guðshúsi leitar hugurinn til baka, til þess tíma þegar lífsbaráttan var enn harðari og miskunnarlausari en hún er í dag. Þá var auðveldara að sjá grunngildin í lífinu, að sjá að ef við stöndum ekki saman, er samfélaginu og sjálfu lífinu hætt. Kannske var líka auðveldara að sjá Guð, að skynja nærveru hans í lífi, sem var ekki eins auðvelt og verndað og það er í dag, hlutirnir ekki eins sjálfsagðir? Hver veit.

Við þörfnumst þess að skynja þörf okkar fyrir sátt við sjálf okkur, við náunga okkar og við Guð okkar. Þessi sátt er okkar í Kristi, sem gaf stærstu gjöfina, vann stærsta kærleiks- og kraftaverkið er hann gaf okkur líf sitt til að við megum lifa heil og sátt í samfélagi náðar og kærleika.