Ávarp flutt við vígslu bautasteina á Arnarstapa 4. júlí 2010

Kæru vinir og ættingjar:

Þetta er sannarlega stórkostlegur og undursamlegur staður  sem við nú erum stödd á, Arnarstapi undir Snæfellsjökli.

Allt frá landnámi hefur kyngi Jökulsins og landsins umhverfis verið við brugðið. Svo magnaður er Jökullinn að sagt er að landnámsmaðurinn Bárður Snæfellsás, hafi ekki dáið, heldur gengið í jökulinn og gerst landvættur og heitgoð þess fólks er bjó hér undir jökli.    

Um jökulinn hafa verið skrifaðar bækur sem teljast til heimsbókmennta og þeir sem trúa á dularmagn jarðar hafa komið hér saman til að njóta orkunnar sem þeir segja að hér sé að finna.

Við sem hér erum upplifum líka orkuna sem hér er, hvert okkar með sínum hætti.   Hér erum við yst á nesi, sem skagar langt vestur í Atlantshafið, Grænland skammt undan með jöklum sínum og yfir okkur gnæfir sjálfur Jökullinn, ein mesta eldstöð landsins, sem mun aðeins vera í hvíld þar til hann tekur til að nýju.  Svo er Guði fyrir að þakka að milljónir ára munu líða á milli þess er hann rankar við sér og ræskir sig.

Og fegurð náttúrunnar hefur í sér fógna orku, við endurnærumst er við virðum fyrir okkur og njótum fegurðarinnar sem birtist alls staðar hér, í hinu stóra og stórfenglega, fjöllum og björgum jafnt sem hinu smáa og fínlega, lyngi, blómum og jurtum.  Við skulum ekki gera lítið úr kyngimagni jarðar og náttúru, því þaðan erum við komin og þaðan þiggjum við allt það er við erum.

Vera okkar hér í dag verður líka til þess að auka kyngi staðarins enn meir, því við komum hingað á þennan stað, til þessarar stundar, hvert og eitt okkar, með margs konar væntingar, vonir og minningar sem allar verða til þess að helga staðinn og stundina enn meir en ella. 

Og þegar allt það sem við, hvert og eitt okkar, færum með okkur hingað í dag, legst saman, verður til stund sem er helguð, helguð minningum, vonum og væntingum.  Stundin helgar staðinn og staðurinn helgar stundina.

Ættina okkar má vel nefna Stapaættina, því við finnum samnefnara ættarinnar í Arnarstapa á Snæfellsnesi.  Og einnig og ekki síður í heiðurs­hjónunum, þeim Jóni Sigurðssyni og Guðrúnu Sigtryggsdóttur, forföður og móður flestra okkar og ekki vil ég undanskilja alla þá mörgu sem tengjast ættinni fjölskyldu- og vina- og venslaböndum margskonar.

Það er dýrmætt að eiga þau hjónin að sameiningartákni ættarinnar, að leita í þeim hluta upphafs okkar.  Í þessu er arfleifð sem er ómetanleg í alla staði.  Þau hjónin voru bæði góðir og sterkir einstaklingar, fólk sem bæði gat og vildi láta gott af sér leiða í þágu samfélags síns og samborgara.  Og það við aðstæður sem voru að flestu eða öllu leyti mun erfiðari en nú er og gerðu mun meiri kröfur til fólks.

Og fá hjón áttu betra eða ástríkara hjónaband en einmitt þau.  Öllum sem mundu og muna eftir þeim   ber saman um að þeim muni sjaldan eða aldrei hafa orðið sundurorða. 

Stundum er sagt, að þegar svo er í hjónabandi, að hjónum verði aldrei sundurorða, að þá sé það merki um kúgun.  Svo var ekki hjá þeim Jóni og Guðrúnu.  Ástríki þeirra og eindrægni var svo mikil, að það var sem einn kærleiksríkur hugur stýrði þeim báðum þó að ólík væru þau um sumt.

Þau hjónin eru sannarlega gott sameiningartákn einnar ættar.  Þau eru líka góðar fyrirmyndir í heimi þar sem flest virðist á hverfanda hveli.  

Þeir eru margir hér sem vegna æsku sinnar sáu aldrei Jón Sigurðsson og enn fleiri sem aldrei sáu Guðrúnu Sigtryggsdóttur.  Er ég einn af þeim sem sáu hana aldrei.  Hins vegar á ég mér mynd í huganum af henni og þeim hjónum saman.  Þessi mynd er til orðin vegna frásagna annarra af þeim hjónum sem öllum ber saman um mannkosti og kærleika þeirra hjóna.

Veit ég að flest okkar sem hér erum eigum á hugarhimni okkar slíka mynd af Jóni og Guðrúnu.  Og það væri ekki slæmt ef slík mynd af ættföður og ættmóður okkar yrði hluti af sjálfsmynd okkar sem hér erum og erum af Stapaætt eða henni tengd eða vensluð og það vonandi sem flestra.  Öll leitum við fyrirmynda í lífinu, meðvitað eða ómeðvitað.   Betri fyrir­mynd­ir en þau hjón eru vandfundnar.

Þeir eru fleiri sem við minnumst hér í dag.  Frá því á síðasta ættarmóti hafa þeir bræður Trausti og Hreiðar fallið frá og eru þeir harmdauði okkur öllum.  Við minnumst þeirra og allra brottkallaðra ættingja og ástvina með virðingu og kærleikshug og biðjum aðgóðan Guð að blessa minningu þeirra.

Myndin mikla sem hér stendur var reist til minningar um þau hjónin Jón Sigurðsson og Guðrúnu Sigtryggsdóttur auk að sjálfsögðu til minningar um son þeirra, Trausta, er lést ungur að árum, öllum harmdauði.  Það er mikil saga um þetta verk.  Margir karlar úr ættinni unnu mikið og gott verk við að reisa styttuna undir stjórn Ragnars Kjartanssonar myndhöggvara.  Að öðrum ólöstuðum verður þó að geta sérstaklega hlut Víglundar heitins Jónssonar í Ólafsvík.  Lagði hann til verksins bæði tæki og fólk, gröfur og bíla sem voru notaðir til að sækja efnivið í verkið víða um nágrennið.  Er vel við hæfi að minnast þessa mikla framlags Víglundar nú því í ár eru liðin 100 ár frá fæðingu hans en hann fæddist í Haga þann 29. júlí 1910 og lést þann 9. nóvember 1994.  Blessuð sé minning þess góða manns. 

Hér á eftir verður afhjúpaður bautasteinn með áletruðum skjöldum sem segja frá þeim hjónum, Jóni og Guðrúnu og einnig er sagt frá fyrirmynd myndarinnar miklu sem hér má líta, Bárðs Snæfellsáss.

Vil ég fyrir hönd sem hér erum færa þakkir þeim hjónum Birnu og Pétri Thorsteinssyni og einnig Jóni Tryggvasyni fyrir þeirra miklu vinnu í þágu þessa verks.  Megi verkið lengi standa og upplýsa og fræða þá sem hér eiga leið um.

Síðast en ekki síst bið ég þess að áletrunin megi halda á lofti minningu forföður og formóður okkar, Jóns Sigurðssonar og Guðrúnar Sigtryggsdóttur og minna okkur sem hér erum um uppruna okkar og um leið til að byggja okkur upp sem einstaklinga, fjölskyldur og ætt, Stapaætt.

Við skulum öll fara með Faðir vor saman:

Faðir vor, þú sem ert á himnum,
helgist þitt nafn, til komi þitt ríki,
verði þinn vilji, svo á jörðu sem á himni.
Gef oss í dag vort daglegt brauð.
Fyrirgef oss vorar skuldir,
svo sem vér og fyrirgefum
vorum skuldunautum.
Og eigi leið þú oss í freistni,
heldur frelsa oss frá illu.
Því að þitt er ríkið, mátturinn og dýrðin að eilífu.
Amen.